Ik was gister naar de Matthäus. Dat doen we natuurlijk voor de prachtige muziek. Maar een van de charmante aspecten van de originele Duitse tekst is dat (sommige) namen die uit het Latijn komen, vervoegd worden. Soms gaat dat goed maar heel vaak ook niet.

Petrus
Laten we eens naar Petrus kijken. -us-uitgang dus, we denken tweede declinatie.

Nominativus – ‘Petrus aber antwortete, und sprach zu ihm’ (§22) – Petrus
Vocativus – ?
Genitivus –  ?
Dativus -Und über eine kleine Weile traten hinzu, die da stunden, und sprachen zu Petro’ (§45) – Petro
Accusativus -‘    Und nahm zu sich Petrum, und die zween Söhne Zebedäi und fing an zu trauern und zu zagen.’ (§24) – Petrum

De vocativus wordt normaal nooit in deze rijtjes opgenomen, maar wordt in het Duits wel gebruikt. De ablativus daarentegen, is wel een naamval in het Latijn, maar wordt in het Duits niet gebruikt. Voor zo ver we het kunnen zien lijkt het patroon consistent overeen te komen met de tweede declinatie (-us/-e/-i/-o/-um/-o).

Jesus
Maar bij Jesus wordt het toch wel raar: -us dus dan verwacht je tweede declinatie, maar dat lijkt niet het geval

Nominativus – ‘Da Jesus diese Rede vollendet hatte, sprach er zu seinen Jüngern’ (§2) – Jesus
Vocaticus – ‘Herzliebster Jesu, was hast du verbrochen, dass man ein solch scharf Urteil hat gesprochen ?’ (§3) – Jesu
Genitivus – ‘Da dachte Petrus an die Worte Jesu, da er zu ihm sagte’ (§45) – Jesu
Dativus – ‘Aber am ersten Tage der süssen Brot traten die Jünger zu Jesu, und sprachen zu ihm’ – Jesu (§13)
Accusativus – ‘Und hielten Rat, wie sie Jesum mit Listen griffen und töteten.’ (§4) – Jesum

Het is dus: -us/-u/-u/-u/-um/(-?). Dat is geen eerste declinatie (-us/-e/-i/-o-/-um/-o), maar ook geen vierde (-us/-us/-us/-ui/-um/-u). Misschien dat Jesus een aparte declinatie heeft, hij is toch wel tamelijk uitzonderlijk, maar eerlijk gezegd, lijkt de auteur te hebben gedacht: die naamvallen zijn knap lastig ik doe -us voor nominativus en -um voor accusativus en de rest gewoon -u. Geen schoonheidsprijs dus.

Barabas
Bij Barrabas ben ik het spoor helemaal bijster.

Nominativus – ‘Er hatte aber zu der Zeit einen Gefangenen, einen sonderlichen vor andern, der hiess Barrabas.’ (§54)  – Barrabas
Vocativus – ?
Genitivus – ?
Dativus – ?
Accusativus – ‘ Welchen wollet ihr, dass ich euch losgebe ? Barrabam oder Jesum, von dem gesaget wird, er sei Christus ?’ (§54) – Barrabam maar let op: ‘Aber die Hohenpriester und die Ältesten überredeten das Volk, dass sie um Barabas bitten sollten, und Jesum umbrächten.’ (§54) – Barabas (een r en -as)!

Kijk bij Barrabas zijn er verschillende varianten. Misschien is het derde declinatie, maar wat is dan de stam? Je kan zeggen Barrabat- (Barrabas/Barrabas/Barrabatis/Barrabati/Barrabatem) of Barrab- (Barrabas/Barrabas/Barrabis/Barrabi/Barrabem). In geen geval zijn Barrabam of Barrabas acceptabele vervoegingen, laat staan allebei.

Elias
Ook de vervoeging van Elias is, op zijn minst, curieus.

Nominativus – ‘Lass sehen, ob Elias komme und ihm helfe ?’ (§71) – Elias
Vocativus – ?
Genitivus – ?
Dativus – ‘Der rufet dem Elias’ (§71) – Elias
Accusativus – ?

In welke declinatie zou Elias een acceptabele dativus enkelvoud zijn? Eliae, Elio, Elii/Eliati zouden allemaal kunnen maar Elias?

Er is dus maar een conclusie mogelijk: wat een zooitje! De auteur heeft zijn best gedaan, maar consistent lijkt het niet te zijn. Met dank aan de teksten van Nadro en voor de zekerheid de rijtjes van Kox.