"1.1 Idealen
Duurzaamheid, vrijheid, democratie, rechtvaardigheid en solidariteit. Dat zijn de idealen van ons als Groenen. In de confrontatie van deze idealen met  de werkelijkheid van alle dag geven beginselen richting. Voor GroenLinks staat daarbij het recht op een fatsoenlijk bestaan centraal. Een bestaan dat een volwaardige participatie in de maatschappij mogelijk maakt, met ruimte voor wie wil en waardigheid voor wie niet kan. Een fatsoenlijke samenleving ontstaat waar vrijheid, solidariteit en verantwoordelijkheid elkaar de hand reiken."

Het zou niet de eerste paragraaf van mijn eigen ideale beginselprogramma zijn, maar het komt denk ik, dichtbij wat GroenLinks op het congres zal vast stellen. Het opent met de dealen, die leidend zijn ons, maar erkent vervolgens dat deze niet een blauwdruk zijn voor de toekomst, maar slechts richting gevend voor onze politiek. Vervolgens wordt dit uitgewerkt in een leidend beginsel: een samenleving waar in iedereen mee kan doen, niemand tegen gehouden wordt in zijn zelfontplooing en er steun is voor diegenen die het niet redden. Het heeft combineert zo ons linkse met ons liberale gedachtegoed. Dit is waar GroenLinks nu voorstaat.

Dit was echter de eerste paragraaf van het Partij van de Arbeid beginselprogramma van 2005 met hier en daar een paar tactische vervangingen. GroenLinks ipv Partij van de Arbeid, ons Groenen ipv de sociaal democratie en duurzaamheid ipv vrijheid als eerste ideaal. Toen ik dit PvdA programma las (in verband met mijn master onderzoek over het programmatische belang van beginselprogramma’s) rezen erbij mij twee vragen:

• Waarin verschilt GroenLinks qua beginselen van de PvdA?
• En wat zouden de gevolgen (moeten) zijn als het antwoord op de eerste vraag "niets" is?

De instinctieve reactie van veel mensen op de eerste vraag is: "Wij zijn een groene partij. Groene beginselen spelen voor ons een grote rol." Maar ook dit PvdA programma benadrukt groene politiek. Het kiest (ecologische) duurzaamheid als leidend principe en spreekt  de ambitie uit om mondiale milieuproblemen, klimaatverandering en vermindering van de biodiversiteit aan te pakken. Ik denk dat als er een verschil is, het een verschil in nadruk is en niet in standpunt. GroenLinks is geen ecologistische partij die streeft naar een radicaal andere economische ordening en cultuur. Net als de PvdA willen de markt sturen als deze "blind zijn voor natuur, milieu en dierenwelzijn; als de lasten voor onze economische groei afgewenteld worden op ontwikkelingslanden en volgende generaties. Groei moet kortom selectief en duurzaam zijn."

Er zullen misschien wat oudere GroenLinksers zijn die zeggen: "GroenLinks is toch veel linkser dan de PvdA?" Linkser, principieler, radicaler misschien, maar niet anders in ons mensbeeld of onze doelen. Gaat onze economische politiek verder dan het pleiten voor "selectief overheidsingrijpen" (GL, ’92) of zoals de PvdA het stelt: "Wie publieke voorzieningen aanbiedt is geen principe kwestie. Als de markt dat beter kan dan moet het aanbod via de markt lopen"? Gaat onze sociale opdracht verder dan een nadruk op onderwijs, arbeidsparticipatie en gelijkere inkomens? Wijken wij hierin radicaal af van de beginselen van de sociaal-democratie?

Jonge GroenLinkers zullen zeggen: "GroenLinks is een vrijzinnige partij." De PvdA benadrukt evenzeer  een "ontspannen maatschappij"  waarin mannen en vrouwen keuzes hebben rond arbeid, zorg, leren en vrijwilligerswerk. Ook de PvdA staat voor een Nederland dat open is voor arbeidsmigratie en vluchtelingen en verwacht van iedereen migrant of autochtoon dat zij de democratische rechtsstaat accepteren (en niet de Nederlandse "identiteit" overnemen). In de ideale samenleving van de PvdA is er  net als bij ons ruimte voor verschillende levensbeschouwingen, levensstijlen en culturen.

Er zijn GroenLinksers die zeggen: het is onze mix van sociaal, vrijzinnig en groen die ons uniek maakt. Maar ook de PvdA is sociaal, vrijzinnig en groen. Er zijn volgens mij drie conclusies mogelijk.

• We kunnen zeggen dat GroenLinks inderdaad dezelfde principes als de PvdA heeft maar in het parlement zich principieler opstelt. Dan heeft GroenLinks een bijzondere rol ten op zichte van de PvdA als aanjager en verleider voor principielere politiek. Een rol die logisch was toen de PvdA een machtsfactor was zoals voor 2002. Maar dat is dit een rare positie in een versplinterd politiek landschap
• We kunnen zeggen dat omdat er geen verschil is tussen de PvdA en GroenLinks dat we moeten komen tot een progressief links blok, mogelijk aangevuld door progressieve SP’ers, seculier PvdD’ers, en linkse CDA’ers en D66’ers. Een partij die in het versplinterde politieke landschap een vuist kan maken voor vergeten belangen (toekomstige generaties), vertrapten,  en uitgeslotenen (migranten) en voor (kans)armen en economisch achtergestelden. Ik denk dat we niet dogmatisch moeten zij over de toekomst van GroenLinks als partij.
• Een derde optie heeft echter mijn voorkeur: een radicaler, idealistischer beginselprogramma, dat keuzes maakt die nu niet politiek-correct meer zijn: door bijvoorbeeld te kiezen voor het opheffen van Nederland en het pleiten voor een Europees of mondiaal verband. Een beginselprogramma dat GroenLinks onderscheidt van sociaal-democraten, socialisten en democraten.

Marianne Thieme bekent: ik ski.

De christelijk groene politica die zich met name in zet voor dieren, is er niet wars van mensen en organisaties persoonlijk aan te pakken voor hun eigen milieu onvriendelijk gedrag. De universiteit van Leiden mag geen halal vlees serveren van PINK!, de al jaren in oprichting zijnde jongerenorganisatie van de partij; Koningin Beatrix krijgt er van de dierenpartij van langs als zij foie gras serveert; Minister Veerman mocht van de groene politica geen voorzitter worden van de private vereniging Natuurmonumenten; het bedrijf AH mag van de jongerentak van de partij haar eigen assortiment niet samen stellen; en mensen mogen geen vissenkommen meer gebruiken van de milieupartij.

Het moge duidelijke zijn: iedereen moet zich van de dierenpartij onder leiding van Thieme op een dier en milieu vriendelijke manier gedragen: koningin, Albert Hein, de Universiteit Leiden, allemaal kunnen ze hun steentje bijdragen aan een beter milieu en meer dierenwelzijn. Het is niet zo zeer de wet die de partij van de dieren hanteert maar het beroep op mensen hun eigen verantwoordelijkheid.

Skien is op dit moment nog erg milieuvervuilend. Het is niet alleen de erosie van de bergen door de aanleg van skipistes, maar ook het energieslurpende en waterverspillende gebruik van sneeuwkanonnen om nog maar te zwijgen over de files op weg naar de skioorden. Dat heeft allerlei effecten op het lokale ecosysteem, maar ook op het globale klimaat. Dat zorgt er al met al voor dat skiien steeds minder duurzaam wordt.

Er is dus  maar een oproep mogelijk van mij als prive persoon aan Marianne als prive persoon: red ons klimaat, red de dieren, stop met skien!

Gisteren terug gekomen uit Florence. Ik was door een bijzondere samenloop van omstandigheden  ‘per ongeluk’ drie dagen met Erik in de Toscane terecht gekomen. Lopend door de nauwe straatjes, de hordes toeristen en de straatverkopers ontlopend, realiseerde we ons dat dit onze stad eigenlijk niet is. Erik en ik zijn bezig met een toer door Europa: sinds de Rome Reis van de middelbare school hebben we iedere zomer een Europese hoofdstad aangedaan. Parijs, Londen, Berlijn, Brussel (en enkele andere Vlaamse steden), Kopenhagen en Barcelona. Deze steden hebben een bepaald grootstedelijk gevoel, een openheid, een dynamiek. Dat is wat me geloof ik in deze steden aan trekt.

Begrijp me niet verkeerd. Florence heeft een prachtig oud centrum, met de pittoreske Ponte Vecchio, het Uffizi, dat geschiedenis ademt, en de kleurrijke Duomo. Maar alles is in een uitermate klein gebied gecontentreerd, dat vol zit met toeristen. Zelfs in Maart lopen er een boel Amerikanen op Springbreak rond en Franse scholieren.  Ze lopen door de oude stad die gevuld is met toeristische stalletjes, en straatverkopers. Dat geeft het allemaal een erg hoog Disney land gehalte. Als je door het centrum heen banjert, wat ik graag doe, ben je er tamelijk snel uit. Je loopt niet door het kloppend hart van een levende wereldstaat heen, eerder door een stille provincie plaats. 500-600 jaar geleden was Florence een wereldstad, of in elk geval een van de machtigste steden van Italie. Toen leek me het een prachtige stad om door heen te lopen, langs de Uffizi van politici als Machiavelli en di Medici, of de werkplekken van kunstenaars als Da Vinci en Michelangelo. Nu is alles bewaard en geconserveerd, in tientallen veelste kleine musea.

Florence is een Renaissance stad. Sinds die periode is er weinig bijgebouwd. Renaissance architectuur mist de dynamiek en spanning van veel modernere steden. Er staat een Art Nouveau gebouw in heel Florence. In vergelijking met de veel statischere Renaissance architectuur is dat ene gebouw een verademing van schoonheid. Ik ben een groot fan van Art Nouveau, maar veel architectuur van na de renaissance is prachtig. Steden als Londen, Parijs, Barcelona en Berlijn zijn massaal gegroeid tussen 1850 en 1950. Daarom mengen ze verschillende bouwstijlen uit verschillende periodes.

De volgende reis gaat -hopelijk- dan ook naar Wenen, waar de Sezession architectuur gemengd is met architectuur van de Habsburgers. Dat lijkt me een prachtige, bruisende, dynamische stad.