Na het eervorige congres schreef ik een verhaal over de rationaliteit van het GroenLinks congres. Mijn conclusie was het congres redelijk rationeel had gehandeld en dat er een hoge mate van voorspelbaarheid, rationaliteit en coordinatie was. Het systeem is nu op initiatief van Jos van der Lans afschaft. We kunnen echter over laatste congres weer een analyse maken van de uitslag.
Een quick reminder over de procedure: voor iedere plek wordt er in twee ronden gestemd over iedere plek op de kiestlijst: ik noem deze Ronde A (waarin alle kandidaten mee mogen doen) en Ronde B (waarin alleen de twee hoogst geplaatse kandidaten uit ronde A mee mogen doen). Ik kijk hier alleen naar deze plekstemmingen en niet naar de blokstemming.
In de figuren staat (vanaf de overgang naar plek 2-3 iedere keer hoe groot de verschuivingen zijn geweest bij iedere kandidaat van plek tot plek. Als er een kandidaat is verkozen dan komen in de volgende ronde zijn of haar kiezers vrij. Er komen nieuwe kandidaten bij. Dat allemaal brengt kiezers in in beweging: maar waar gaan die naar toe?
Plek 2
Nadat Thissen Albanees was verkozen, was de beurt aan Strik. Zij werd in de ronde A verkozen met een meerderheid van 60%. Het was mooi om te zien dat na de sociale Thissen, de progressieve Strik op #2 werd gezet. De groene Vos kreeg daarna de meeste stemmen, daarna de progressief-sociale De Boer, Ganzevoort en Koster.
Plek 2-3
Als Strik verkozen is komen haar 618 congresgangers vrij. Deze gaan in de eerste plaats naar Vos en Ganzevoort. Vos stond er daarvoor het beste voor, maar Ganzevoort was op een na laatst geplaatste kandidaat. De Boer en Koster hadden al een groot deel van hun achterban eerder gemobiliseerd in vorige ronde. Laurier en Borghouts nemen voor het eerst deel aan de verkiezingen maar staan onder aan de lijst.
Plek 3-4
Vos is verkozen op #3. Vervolgens komen de 365 Vos-stemmers vrij bij de verkiezing van plek 4. Een heel groot deel (75%) gaan naar Ganzevoort. Hij raakt in een keer verkozen in ronde A. De Boer en Laurier krijgen allebei nog tientallen stemmen. Koster en Borghouts gaan er nauwelijks op vooruit. Opvallend is dat alhoewel er geen nieuwe kandidaten bij komen er een blanco-stemmer minder is.
Plek 4-5
Er komen 534 Ganzevoortianen vrij bij de verkiezing van de vijfde plek. Er komen ook twee nieuwe kandidaten bij: de jonge Amsterdammers De Ruijter en Binnema. Binnema haalt in een keer 200 stemmen. Die kunnen dus niet alleen bij Ganzevoort vandaan komen. Waar gaan de Ganzevoortianen naar toe? Waar komen de Binnemannen vandaan? Het is speculatie maar wat voorstelbaar is dat een aantal van de Amsterdamse congresgangers eerst op De Boer zat, maar liever op Binnema stemmen. Omdat Ganzevoort en De Boer erg op elkaar lijken (allebei progressief-sociale emancipatie-kandidaten), is de kans groot dat zijn volgers juist naar hem toe keren.
Plek 5-6
De Boer is verkozen op #5. Bij plek 6 wordt het echt interessant. 371 De Boer stemmers komen vrij. Er komen veel extra kandidaten bij. Daarnaast wijken netto 21 Laurier stemmers uit naar andere kandidaten: misschien uit onvrede dat hun man niet op een verkiesbare plek is geplaatst. Veel van De Boer-stemmers zijn naar de progressief-sociale kandidaten Koster, Van Eijk of Paardekopper uit geweken of naar de Amsterdamse kandidaat Binnema. Voor het eerst doen ook weer groene kandidaten mee: de Noordelijke groene Warmelink doet het het beste.
Plek 6-7
Koster is verkozen op plek 6. Bij plek 7 komen er veel extra kandidaten bij: de groene Duijvestein en Boddeke. Er komen 352 Koster-stemmers vrij. De Ruijter die al in de vorige ronde al netto een stemmer verloren was. Verliest nu zeven congresgangers: uitgweken omdat deze kandidaat het minder goed deed dan ze verwachten? Twee kandidaten trekken veel stemmen: de jonge kandidaat Binnema en de nieuwe groene kandidaat Duijvestein.
Plek 7-8
Omdat Binnema op #7 gezet is komen er 352 Binnemannen vrij. Nadat de jonge progressief-liberale kandidaat Binnema gekozen was wijken er bijna 100 mensen uit naar de 62-jarige voormalige CPN'er Laurier. Een ideologische relatie tussen de vrijgekomen Binnemannen en de kandidaten die extra steun krijgen is er niet. Misschien dat nadat de jonge kandidaat Binnema gekozen wasde tijd voor de oudere Laurier schijnbaar gekomen was.
Plek 8 herstemming
Bij plek 8 is er een herstemming noodzakelijk. In veel opzichte het meest interessante moment. Alhoewel 59 mensen het daar niet mee eens zijn: zij stoppen met stemmen. Waar in de vorige ronde Van Eijk nog met twee stemmen verschil in ronde B was gekomen, komen daar nu 78 stemmen bij. Het verschil met Paardekooper (de #3) is nu 112 stemmen. Laurier blijft netto op 0 staan. Waar de progressieve kandidaat (voormalig PPR-lid) Van Eijk veel stemmen aantrekt krijgt de Laurier geen extra stemmen.
Plek 8-9
Van Eijk wordt verkozen op #8. 227 Van Eijk-stemmers komen vrij. Veel vrij gekomen kiezers gaan naar Paardekooper. De rest van de kandidaten profiteert ongeveer gelijkmatig van de vrijgekomen stemmers. Laurier profiteert er niet bovenmatig van.
Plek 9-10
Laurier wordt op #9 gezet. Bij plek 9 komen er 259 Laurier stemmers bij. Omdat de co-voorzitter veel aandacht had getrokken naar Borghouts, die tegen zijn eigen aankondiging in geen kandidaat meer was in de eerste keer dat er gestemd werd. Hij krijg er 69 stemmers bij. Alleen Paardekooper die al een tijdje mee draaide krijgt er meer stemmen bij. Zij wordt ook op #10 gezet.
Ronde A-B

Hoe gaan stemmers over van de Rondes A naar de Rondes B? Er is een opmerkelijk patroon waarneembaar. Consistent wordt de kandidaat die in de ronde daarvoor het aflegde in de vorige ronde B verkozen. Maar toch is het zo dat voortdurend de kandidaat die in de ronde B als #2 uit de bus kwam, meer stemmen. De #1 had een groot deel van zijn electoraat al gemobiliseerd. Er zijn drie uitzonderingen: waarbij diegene die als nummer #1 uit de ronde B uit de bus kwam wordt omarmd door het congres. Voor plek #6 is dat Yolan Koster. Voor plek #7 is dat Binnema en voor plek 8 bij de herstemming is dat Van Eijk. Zij hebben dus ondermatig hun eigen electoraat aangesproken in de ronde A, dat ze wel hadden in de ronde B.
Opkomst
Ten slotte, de opkomst: wat opvalt is dat dit consistent hoog blijft: ruim 1000 congresgangers blijven stemmen. 100 stemmers hangen af door de herstemmingen. Daaarna blijft het aantal stemmen rond de 900 hangen. Dit is een opvallend trouw selectoraat zeker in vergelijking met het vorige congres.
Conclusie
Dus wat betekent dit? Ik denk dat het congres zich wederom redelijk rationeel heeft getoond. En dat er een hoge mate van coordinatie was. Voor een aantal kandidaten zijn de patronen opmerkelijk: Ganzevoort begon met maar 70 stemmen maar schoot daarna omhoog: overduidelijk een kandidaat die voor veel mensen niet de eerste voorkeur was, maar wel de tweede. Laurier daarentegen deed het waarschijnlijk slechter dan de eigen kiezers, die langszaam aan afhaakten hadden, verwacht. Bij Warmelink en Wiersma is een zelfde patroon van afhakende stemmers waarneembaar.
Het proces is redelijk rationeel en gecoordineerd, maar het is in mijn ogen nodeloos gecompliceerd. Met een simpeler proces kan je volgens mij dezelfde ordening uit het congres krijgen.